ویسپوبیش نام درختی اساطیری در اسطوره‌های ایرانی است.
این درخت در دریای فراخکرت قرار دارد و آشیانهٔ سیمرغ افسانه‌ای بر آن است. نام ویسپوبیش در پارسی میانه به معنای «درمان همهٔ دردها» است و در کتاب اوستا آمده که همهٔ داروهای درمان بخش و همچنین تخم همهٔ گیاهان بر ویسپوبیش نهاده شده‌است. از این رو نام دیگر این درخت، در پارسی میانه، «ون جد بیش وس‌تخمگ» به معنی «اندوه‌زدای بسیارتخمه» است. واژهٔ ویسپوبیش به معنی ویسپو (همه)+ بیش (درد) است.
در مینوی خرد آمده که هرگاه سیمرغ از ویسپوبیش برخیزد هزار شاخه از آن درخت برویَد و چون بنشیند هزار شاخه از آن بشکند و تخم آن پراکنده شود.
در بندهشن آمده که تخم‌های موجود بر فراز ویسپوبیش را گاو یکتا آفریده و هر سال سیمرغ همهٔ آن تخم‌ها را از آن درخت می‌ریزد، در آن آب می‌آمیزد، هنگامی که تیشترآب دریای فراخکرت را برمی‌گیرد تخم‌های گیاهان را با خود به آسمان می‌برد و سپس بر روی همهٔ زمین می‌باراند.
اهورامزدا این درخت و تخم‌های آن را آفریده تا برای درمان هزار گونه بیماری آماده باشد.
پس از اسلام
در ادبیات پس از اسلام این درخت را طوبی نامیدند. شهاب‌الدین سهروردی در کتابچه عقل سرخ می‌نویسد که درخت طوبی درختی عظیم است در بهشت. هر میوه و ثمره که تو در جهان می‌بینی بر آن درخت است. سیمرغ آشیانه بر طوبی دارد. «بامداد سیمرغ از آشیان خود به‌در آید و پر بر زمین بازگستراند، از اثر پَر او میوه بر درخت پیدا شود و نبات بر زمین.»
یک کتاب ستاره‌شناسی کهن به نام تنکلوشا که ریشه در کتب اخترشناسی ساسانی دارد و ترجمه عربی آن به ما رسیده نیز ویسپویسش را تحت عنوان «طوبی» ذکر میکند و همان توصیفات اوستا را از این درخت بازگو میکند.
· فراخکرت دریایی اسطوره‌ای است که در کنار کوه البرز قرار دارد. دریای فراخکرت یک سوم زمین است. در اساطیر ایران تیشتر (یا تیر) ۱۰روز و ۱۰شب باران فرو ریخت که هر قطره از باران به درشتی پیاله‌ای بود. آب در روی سطح زمین به ارتفاع قد یک انسان بالا آمد و آفریدگان اهریمن(دیوان) پس از اینکه توسط باران به هلاکت رسیدند به اعماق زمین رانده شدند. سپس باد وزیدن گرفت و آبها را دور کرد و به سوی ساحل برد و دریای فراخکرت از آن پدید آمد که بعضی آن را دریای تتیس (مربوط به هزاره‌های قبل از میلاد) می‌دانند و عموماً آن را برابر دریای خزر کنونی می‌شناسند. از دریای فراخکرت دو رودخانه بزرگ اسطوره‌ای به سمت خاور و باختر سرچشمه میگیرد، و مرزهای جهان را تعیین میکند و در گذار خود به دور زمین پاک می‌شود و هنگامی دوباره به فراخکرت می‌ریزد که بسیار پاکیزه‌است.
· تیشتر در زبان پهلوی یا تیشتره در اوستا یا تشتریا تیر در منابع زرتشتی ایزد باران دانسته شده‌است. ستاره مظهر او شباهنگ است. هرسال پس از چیرگی بر اپوش (دیو خشکسالی) مخزن باران در دریای فراخکرد را باز میکند. ماه هشتم تقویم ایرانی، آبان، متعلق به فرشته بزرگ تیشتر است. در این ماه به وفور بارندگی پیش میآید، به همین دلیل نام آنرا آبان گذاشته‌اند. بنا به این افسانه تمام آبها در امر تیشتر می‌باشند. تیشتر(شعرای یمانی) پرنورترین ستاره اسمان در هر دو نیم کره آسمان است. این ستاره از ماه آبان رفته رفته پا به اسمان شب در عرض های جغرافیایی ایران زمین باز میکند. به همین دلیل نام این ستاره برجسته آسمان را ماه آبان یا همان تیشتر گذاشتند.
منابع
1. تَنکلوشا، از مؤلفی ناشناخته، مقدمه و تصحیح رحیم رضازاده ملک، تهران: میراث مکتوب، ۱۳۸۴، صفحات یک‌صد و بیست تا یک‌صد و بیست و پنج.
2. میر فخرایی، مهشید.«روایت پهلوی».تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۶۷
3. کرتیس، وستا سرخوش، «جهان اسطوره‌ها»، ترجمه عباس مخبر.جلد۲، نشر مرکز۱۳۸۵، اسطوره‌های ایرانیصص ۱۱۵-۱۳۳ISBN 964-305-889-1
نظرات شما عزیزان:
تبادل
لینک هوشمند
ورود
اعضا:
<-PollName->
آمار
وب سایت: